Coruña remataba en Juana de Vega. Era alí onde se pechaba a Pescadería cunha muralla que defendía este barrio mariñeiro dende a época dos Reis Católicos. Pero no século XIX estas defensas xa non eran máis ca un estorbo para a apertura dunha cidade que precisaba espallarse, que estaba a aumentar a súa poboación ás presas e que quería converterse nunha cidade moderna. En 1869 derrúbase o “fronte de terra”, abrindo a porta ó primeiro ensanche da cidade. Pero para cando o arquitecto municipal Juán de Ciórraga presenta o proxecto definitivo dese novo e elegante barrio, xa estaba construido o edificio da fotografía. Erguérase en 1882, converténdose así no primeiro edificio do ensanche coruñés.
Pero non só era o primeiro, estamos a ollar un dos edificios máis bonitos da Coruña da súa época. O seu deseño correu a cargo de Faustino Domínguez Coumes-Gay, autor do Instituto Eusebio da Guarda, ou da Igrexa de San Andrés. Foi unha construción rompedora na estética coruñesa dese momento, descrita polo citado arquitecto municipal coma “feliz imitación das modernas edificacións de París”. A mágoa é que non poidamos disfrutalo hoxe en día, pois malia que semelle seguir alí, non é certo. Non temos máis que levar esta imaxe ata a Praza de Mina para comprobar o cambio. O edificio foi sustituido case por completo en 1945, cando pasa a ser propiedade da compañía de seguros “la Unión y el Fénix”. Tan só respectase a pranta baixa e o primeiro andar, aumentando tres alturas e perdendo toda a fermosa decoración de molduras e dinteis que diferenciaba cada piso. Tamén perdéronse os dous preciosos miradores de galería que daban a Sanchez Bregua, ou a cúpula orixinal, máis esférica e armoniosa co resto do conxunto.
Pero o que máis nos chama a atención da instantánea non é esa aparentente innecesaria rotonda que cruzan os peatóns ignorando o tráfico. O chamativo é o tráfico mesmo. Ese carro tirado por un animal é o inicio dun imperio empresarial. A fotografía foi tomada en 1906, ano en que José María Rivera Corral fundou “Estrella Galicia” en Catro Camiños, como fábrica de cervexa e xeo. Voltou de México e apostou forte por un producto que non era tan consumido nese momento. Acertou de cheo, xa que máis de cen anos despois os seus productos distribúense por máis de 35 países.
As cervexas de agora viaxan á temperatura xusta, nas enormes neveiras da flota de camións que as levan polo mundo adiante. Aínda así, creo que todos preferimos a viaxe no tempo ó momento xusto en que as botellas pasaban a modiño, sen présa, tintineando no pintoresco carro de madeira por diante do primeiro edificio do Ensanche.
- Fernando Campos. Coruñés ata a médula e fanático da Historia, sobre todo se esa Historia é coruñesa. Máis de quince anos impartindo obradoiros culturais coma “Un paseo pola cidade”, “Personaxes da cidade” ou “ A Cidade Perdida” no Fórum Metropolitano e no Centro Ágora.
