O arquivo da Real Academia Galega incorporou a Galiciana-Arquivo Dixital de Galicia as dixitalizacións do fondo de Sofía Casanova, escritora e xornalista nada na Coruña en 1861. Foi unha das primeiras españolas que exerceu como correspondente de guerra, testemuña directa da Revolución Rusa e a primeira xornalista que entrevistou a Trotski.
Coincidindo co aniversario do seu falecemento, a RAG dixitalizou o fondo da autora que custodia, composto por 55 cartas, 61 orixinais de poemas e memorias e un conxunto de artigos e cartas sobre ela.
“A documentación permite profundar no lado máis persoal dunha pioneira que foi membro correspondente da Real Academia Galega desde a fundación da institución en 1906 e de honra desde 1952”, sinalan nun comunicado.
Os manuscritos literarios e autobiográficos foron ordenados pola súa neta Cristina Niklewitz, que lles doou á Real Academia Galega en 1971.
Lembran que a institución recibira, décadas antes, en 1948, unha serie de cartas que lle remitiu a distintos membros da familia Bugallal, da que era gran amiga, entre elas varias dirixidas a Pilar Marchesi e ao tamén académico José Luís Bugallal Marchesi. A doazón completouse con novas achegas da familia do xornalista en 2001.
Entre a documentación conservada pola RAG figura un manuscrito de 1929 no que, baixo o título de ‘notas persoais’, Sofía Casanova lembraba como xa naquel momento vivira 20 anos entre España e Polonia “educando ao meu tres fillas, enfermeira dun marido enfermo e cultivando a literatura con intervalos de anos”.
O I Guerra Mundial sorprendeu nese país ao seu marido, o filósofo Wincenty Lutoslawski, conde polaco co que se casou en 1887 e do que acabaría separándose.
Alí, comprometida co nacionalismo polaco, traballou durante un ano no hospital improvisado na estación central de Varsovia. “Arrastrada coa miña familia na retirada dos rusos (agosto 1915), pasamos, por etapas cruentas, a Moscova e logo a Petersburgo, onde pasamos tres anos. Fun testemuña e vítima non só da guerra máis terrible da historia, senón tamén das revolucións que destruíron o Imperio Ruso en sangue”, proseguía.
Algo do vivido por aquel entón “perdura”, segundo ela mesma advertía, en distintos títulos que recompilan ou amplían as crónicas que publicou en ABC ou noutros volumes que beben igualmente daqueles episodios históricos e mostran a súa posición contraria á revolución, como A revolución bolchevista: (diario dunha testemuña) (1920) ou Na corte dos tsares (1924).
Todos estes títulos forman parte dun legado literario con libros desde finais do S.XIX, entre eles a súa primeira novela, O doutor Wolski (1894); o poemario Fugaces (1898), parte da colección Biblioteca Galega; ou a novela Princesa do amor fermoso (1909), novela ilustrada por Castelao.
No breve manuscrito, Casanova lembraba tamén o seu retorno a España en 1919. A pesar de pertencer a unha familia acomodada, regresaba “case cega e pobrísima”, tras anos marcados polos conflitos bélicos.
“A miña amada Coruña outorgoume un recibimento que me resucitou”, contaba sobre unha estancia na que se lle outorgó a Gran Cruz de Beneficencia. Anos despois, as mostras de agarimo volverían cando se solicitou para ela o Nobel de literatura.
Sofía Casanova pasou os últimos anos da súa vida en Polonia, na cidade de Poznan. Alí faleceu o 16 de xaneiro de 1958, con 96 anos.
