Dende 1995 levan as portas pechadas da Prisión Provincial da Coruña, tralo cese da actividade un ano antes. Porén, estas tardes de xullo, quen pase por diante do Cárcere Vello, ademais de ver a entrada convertida nun aparcamento de bañistas, vai atopar as portas abertas, e engalanadas de pancartas, do emblemático edificio.
Numerosas intentonas, dende a sociedade civil máis que dende as administracións, realizáronse nestes 28 anos para intentar darlle outra vida de liberdade a un lugar de represión (foi inaugurada en 1927). Iniciativas colectivas como a do Proxecto Cárcere (vivo dende 2011 a 2019), pedían convertilo nun centro público, un museo, un espazo de creación e exposición vivo, un lugar de encontro que nos amose a nosa historia (hai xente que mesmo propón un albergue para persoas en exclusión, ou no caso un albergue xuvenil). Entidades como Defensa do Común, Asociación Veciñal de Atochas-Monte Alto e Proxecto Cárcere, solicitaron en innumerables ocasións ás administracións compententes a súa rehabilitación.
Houbo intentos das administracións de darlle vida convertíndoa en sede da edición da (S8) Mostra Internacional de Cinema Periférico en 2010; ou de protexela cun servizo de vixilancia interrumpido.
Pero a historia burocrática do edificio, as leas entre grupos políticos e administracións, provoca unha desazón indiscutible na veciñanza herculina. Veciñanza, de moitos barrios distintos da cidade, que levan 28 anos paseando por diante, vendo dende lonxe, como un elemento alleo, e comprobando como o tellado ten unha tella menos cada vez.
Esa desatención, ese “abandono e deixadez” é seguramente o que mete respecto á xente a atravesar esa porta, que foi botada abaixo hai un par de meses por Ricardo e un grupo de rapaces que celebraron a afrenta coma se fosen irmandiños asaltando o castelo. Esa porta que cada tarde se ofrece para ser visitada.
”Teño 96 anos, vén a visitarme”, así che fala a prisión nos primeiros corredores de madeira pintados no chan para darte a benvida ao tempo que pide “la voluntad”. Ricardo, agora apoiado por Andrés S., levan arredor dun mes coidando o edificio. Tiveron que liberar o edificio das clásicas visitas de persoas drogadictas, de bandas de ladróns… que aumentaban o deterioro do edificio ata hai apenas 10 días. Agora, traballan pola mañá, eliminando rescoldos fundamentalmente, e pola tarde invitan a todo o mundo a coñecer esta iniciativa de activismo directo, entrando por unha alfombra vermella. “A xente que entra merece iso”.
A idea de Ricardo e Andrés é a de rescatar a unha “prisión que leva anos pedindo auxilio”, simplemente para “abrila á xente”. Por iso pide que todo o mundo saque fotos e que cada “formiguiña” a suba á rede a través do seu teléfono.
– Como te metes nunha locura como esta? “A prisión o merece”, responde un home con moita historia de acción nas súas costas, que trata de poñer á vista “a deixadez e o abandono” das administracións dende 1995. “É un edificio espectacular”, sinala rotundo, falando da prisión, conscientemente, como se realmente fose unha persoa.
Ao longo da hora que pasamos con Ricardo entran turistas que non saben onde están, ou parellas de mozas que descubriron polas redes o que está acontecendo e se achegaron a ver as entrañas dun edificio tan esquivo. “Dende fóra parece pequena pero aquí dentro vexo que é enorme”, reflexionaba algún visitante fortuito. “Un albergue para persoas sen fogar”, propuña unha veciña do barrio que parou un segundo a preguntar.
Por agora semella que as autoridades non saber como actuar. A Policía Nacional pasou algunha vez de xeito “moi respectuoso”, segundo Ricardo, mentres que a Local, “que non ten competencias aquí dentro porque isto é do Ministerio” (é da Sociedad de Infraestructuras y Equipamientos Penitenciarios, SIEP), “nos visita varias veces ao día”.
En 2011
Facendo unha perspectiva do abandono, así estaba en 2011, da man do Proxecto Cárcere:
Agora
E así a atopamos este 13 de xullo de 2023:
