A Coruña é a cidade das lendas. Os máis grandes mitos do mar quedaron varados para sempre nesta ribeira. Atalaia de Breogán. Hercules e Xerión, fin do mundo para a tradición clásica. Porta do Alén, co noso Amaro navegante na procura da Illa do Paraíso.

Pero aínda hai máis (e non o sabemos). No patrimonio lendario contamos cuns seres mitolóxicos únicos e exclusivos, pois só aparecen documentados nunha cita que os sitúa nesta auga. Estou a falar dos “homes mariños”.

Velaí a crónica, vertida ao galego, do cardeal Jerónimo del Hoyo, que no século XVII visitou A Coruña e coñeceu os mariñeiros da Pescaría:

“Ás veces téñense visto nesta praia algúns peixes da mesma figura que homes e en todo se lle parecen, fóra que teñen mans e pés un pouco tortos por razón de andar sempre nadando como as rás.
Nas cabezas, peitos e costas teñen unhas espiñas negras e moi delgadas, que mesmo parecen pelos.
Din os mareantes que son presaxio de grandísima pesca e amigos da xente humana, e que lles dan pan.
Falando eu cun mariñeiro honrado dixo que indo cun amigo seu polo porto nun batel saíulle a el un destes peixes. E sacando medio corpo e os brazos da auga agarrouse ao barco e fixo como quen que entraba dentro. E como o mariñeiro comezou a se alborotar e aflixir, o peixe, como se tivese entendemento, soltouse do barco e volveu á auga.
Outros dixéronme que vindo outra vez por dito porto nos seus barcos viron estar un destes peixes virado cara arriba, que tal parecía un home afogado. Achegáronse, para o traer enterrar e o peixe, cando os sentiu perto, afundiuse nas augas.
 A estes peixes por semellárense tanto aos homes, chámanlles homes mariños” (1)

Lembro ben o arrepío que sentín, hai xa cinco lustros, cando lin por primeira vez esta cita de Jerónimo del Hoyo. Tanta foi a emoción que tiven a necesidade de escribir unha novela: “O retorno dos homes mariños”.

A descuberta destes seres tan coruñeses e tan profundamente descoñecidos foi símbolo para expresar unha inquedanza común de moitas persoas da miña xeración: Somos a rapazada dos barrios. As nosas familias chegaron dende as aldeas para traballar na beira do océano. Pero a nós nunca ninguén nos falou da aldea, nunca ninguén nos falou do mar.

Dende entón tentei ir coñecendo aos poucos esta ribeira, nomes invisibles para os terrícolas: Gueivouteiro, Xogadoiro, Touciños, Xanrei, Zambela, Cornadilla, San Coral… Quizá, agora que sei como se chaman, nalgunha desas pedras chegue a albiscar algún día os “homes mariños”.

Polo de agora, este sábado ás 19:00h camiñaremos polo centro mesmo da cidade, entre San Andrés (padroeiro do gremio de mareantes) e a rúa Real, na procura desa Coruña salgada.

Lembra, este barrio chámase Pescaría, un nome case invisíbel na nosa memoria terrícola.

Se che presta, apúntate en tal mergullo. Saímos ás 19:00h do palco da música.

Voltan “os homes mariños”, ti non quedes varado en seco.

• 1. Jerónimo del Hoyo, Memorias del Arzobispado de Santiago. Edición de Ángel Rodríguez González e Benito Varela Jácome. Porto y Cía. Editores. Santiago de Compostela.

• Xurxo Souto. Dinamizador cultural eterno da vila da Coruña. Membro fundador dos Diplomáticos e do Rock Bravú, actual cantante da Banda de Shanghai, locutor de radio, escritor, contador, guía turístico e espiritual… Enciclopedia viva da Coruña.

MÁIS ARTIGOS DE XURXO SOUTO

• Dicionario antroideiro coruñés (II) A chistera marabillosa do señor Canzobre
• DICIONARIO ANTROIDEIRO (I): MOMENTO CORUÑENTO
• O Picho, a auga sagrada da Fonte de Santo Amaro.
• Co grelo na man.
• Aperta Coruñenta, Xornal da Coruña.
• A TOPONIMIA DAS PEDRAS PERCEBEIRAS DO MAR DA TORRE, A RUTA DE EMILIO MARIÑAS